Dienst: Uw stok en Uw staf die vertroosten mij


Leestijd: 13 minuten

Zondag 28 augustus 2022 was er dienst om 14:00 met het thema: Uw stok en Uw staf vertroosten mij. Wat verteld jou dat over de relatie die de Heere met jou wil hebben? Troost en een staf kunnen we nog wel volgen, maar hoe kan een wapen (stok) jou troosten? Zegt de overbekende{tip id=”155″}Psalm 23{/tip} nog wel wat? Lees de gehouden preek hier terug.

 Hieronder treft u de preekschets aan van de gehouden dienst. Dit zal voor het grootste deel overeenstemmen met de gesproken woorden, maar zal niet altijd letterlijk zo zijn gezegd, daar een preek niet wordt gelezen maar vrij wordt gesproken, zoals de Geest geeft om te spreken. 

Inleiding
Lieve broeders en zusters,
 
Vandaag hebben gelezen uit de bekendste psalm uit de Bijbel. Zelfs zo bekend dat hij de martelaar van de psalmen wordt genoemd, even als het Onze Vader de martelaar der gebeden wordt genoemd. Hij is zo bekend dat hij ondoordacht te pas en te onpas wordt geciteerd. Als we Hollywood geloven wordt deze psalm bij iedere begrafenis gelezen en gepreveld door menig stervende acteur en ongeveer elke zondag in de kerk wordt gelezen. Nu kan je dat zien als een mooi iets dat het zo beroemd is, dat iedereen ter wereld de woorden van deze psalm minstens een paar keer per jaar bewust en onbewust hoort. Dat valt te betwijfelen, want doordat het ondoordacht en passant in alle mogelijke soorten films en boeken voorkomt, verliest het zijn heilig karakter en worden het holle klanken. Dit is denk ik precies wat God bedoeld als Hij zegt: ‘Gij zult de naam des Heere uws God niet ijdelijk gebruiken.’ Dit ijdel gebruik van deze psalm zorgt er ook voor dat deze psalm een dode psalm in de kerk kan zijn geworden. Daarom wil ik deze psalm in deze middag onder jullie aandacht brengen. Graag wil ik zien dat deze tot leven wordt gewekt in jullie leven.
 
Een van de zwaarste beroepen in Bijbelse tijden, was het beroep van een herder. Je stond vroeg op en kwam laat thuis of overnachte in het veld gedurende de zomerperiode. Je was kwetsbaar voor rondzwervende criminelen of legerbendes. Het was veelal een eenzaam beroep en uiterst was je met een paar herders op pad als je voor een hele grote veehouder werkte. Maar in het algemeen leefde je alleen met je kudde. Even als in ieder ander beroep had je goede en slechte herders en alles wat er tussenin zit. Maar laten we in ons geval uitgaan van een goede herder of ook wel De Goede Herder. Een goede herder had een band met zijn schapen. Schapen werden niet primair voor de slacht gehouden, maar voor de wol en melk. In Psalm 23 gaat het om het beeld van een herder die zijn schapen geruststelt en het beste voor hen zoekt. In deze dienst wil ik mij focussen op een nog kleiner detail: de instrumenten van de herder als wij lezen: Uw stok en Uw staf die vertroosten mij. Om deze uitdrukking te begrijpen, moeten we ons eens verdiepen in deze instrumenten. Beide instrumenten waren niet alleen herders gereedschap, maar ook de instrumenten van een hooggeplaatste vorst of god. Kijk maar eens naar de Egyptische faroa’s welke worden afgebeeld met een stok en een staf. De staf als leider en de stok of zweep als rechter. Nu komt dit ten dele maar overeen met onze tekst. Daarom wil ik beide instrumenten los bespreken.
 
De staf
Een herder draagt bewust een staf bij zich. Een staf is niet een willekeurige stok, maar heeft vernuftige functies. De vorm van de traditionele herdersstaf is je globaal waarschijnlijk wel bekend door Sinterklaas en afbeeldingen van diverse heiligen of Rooms-Katholieke of Orthodoxe geestelijken. Zij dragen deze om twee redenen. Ten eerste omdat zij de kudde (de gemeente Gods) leiden. Dat is een erg mooie symboliek en ik dank God voor elke geestelijke dit ook in de praktijk brengen. Wat dat betreft mogen ze deze traditie in ere houden. Maar aan de andere kant zien we vaak dat deze staf sierlijk en kostbaar is. Dit symboliseert dan ook in de tweede plaats de macht. Dit is ook de reden dat koningen, vorsten en tovenaars een staf dragen. Wie kan Gandalf zonder zijn staf voorstellen of Neptunus zonder drietand of Zeus zonder zijn bliksemende staf. In de Bijbel zien we ook bij belangrijke leiders dat zij een staf dragen zoals Mozes en Elia. Maar in Bijbelse gevallen lees ik nooit van een opvallend versierde of kostbare staf. De meest sierlijke en kostbare staf is de staf van Aaron die van amandelhout was gemaakt en op Gods teken tot bloei kwam en bewaard bleef in de Ark des Verbonds tot deze is verdwenen. Maar van goud of zilver of bezet met edelstenen lees ik nergens. Alleen van een simpele houten staf. Een kerkleider of geestelijke behoord geen machtssymbolen te dragen, daar zij slechts een dienstknecht van de Heere hun God zijn. Strikt gezien is de geestelijke de dienaar in de gemeente als afgezant van Jezus Christus. Maar tevens is hij ook de herder der gemeente en hun leider. En dit beeld laat zien wat dit leiderschap inhoud. Een houten herdersstaf is ongeveer 1,80-2,00 meter lang. Het uiteinde heeft een dubbele kromming. Een grote lus en daarbinnen een kleine lus. Als een schaap in een diep gat, een ravijn of put viel, moest de herder zijn eentje een schaap zien te redden. De binnenste kromming is groot genoeg om de poot van een schaap te slaan om hem hieraan op te trekken naar de veilige grond. De herder is alleen en kan niet de hulp inroepen van een ander en een schaap zal uit zichzelf niet meewerken. Wie wel eens met schapen heeft gewerkt, weet ook dat de kans groter is dat een schaap bij zijn redding tegenwerkt, dan dat hij ook maar iets meewerkt. Als we dat beeld eens doortrekken naar ons geestelijk leven, is dit dan zoveel anders? Als onze Goede Herder ons opzoekt als wij zijn afgedwaald, zal het zelden gebeuren dat wij zitten te wachten op onze Herder. Ja, we roepen en mekkeren wel om hulp, maar als de hulp komt beginnen we vaak te protesteren. Het is niet de juiste tijd, niet de juiste wijze of door middel van de juiste persoon. Maar even als de herder uit ons beeld is het soms ook nodig dat we aan onze achterpoot omhoog worden getild uit de put. Dat zit echt niet lekker. Wie wil nu aan zijn enkel, met je neus de afgrond in omhoog worden getild terwijl je heen en weer slinger, de afgrond onder je ziet en tegen een ruwe vieze duistere muur opkijk. Je ziet de lucht niet en je ziet de herder niet, alleen de afgrond en gevaarlijke wand en dat in een oncomfortabele houding. Toch is dit de veiligste weg. 

De staf heeft echter ook een grote kromming en dat is de tweede functie. Deze is bedoeld voor de hals van het schaap. Als het schaap de verkeerde kant op beweegt kan de herder deze om zijn nek haken en hem voorzichtig achteruit trekken. Hij zal dit alleen doen als het schaap eigenwijs blijft en de verkeerde kant op blijft lopen. Op dat moment kan de herder hem als een hond even aanlijnen. Uiteraard zal de herder een schaap niet aan zijn nek uit de put trekken en het dier laten stikken. Ook kan de herder een jong lammetje, wat nog niet de gelegenheid heeft gehad van zijn om van zijn dwaasheid te leren, nog een keer teder onder zijn buikje door hem uit de put tillen. Maar al snel zal hij te groot zijn en van zijn dwaasheid moeten hebben geleerd en anders toch echt aan zijn achterpoot omhoog worden getild. Desondanks komt de Herder der Liefde ons altijd opzoeken. Jong bekeerde worden zachter op hun fouten gewezen en uitgeholpen dan een oudere christen. Als je van het pad blijft afdwalen zal de Heere je soms moeten dwingen het pad met Hem te bewandelen. Hij ontneemt je dan soms je vrijheid voor een tijdje, tot je in het gareel wil blijven. Maar in het algemeen laat Hij je gaan en geeft Hij je de ruimte. Het pad met de Heere is niet altijd de eenvoudigste weg. De weide gronden zijn vaak ook schrale gronden waar doornstruiken en distels de weg versperren. Ook dan komt deze haak ten goede en trekt de herder deze ermee aan de kant, zodat de schapen de het pad kunnen volgen. 

Nu is er een opmerkelijk verschil tussen een Nederlandse schaapherder en Oosterse schaapherder. Bij ons loopt de herder voor de schapen uit. En meestal zul je dan ook gewend zijn dat de kleurplaten op school en de vertelplaten op Zondagschool en kinderbijbels het beeld laten zien van een herder die voor zijn kudde uitloopt. Maar zo is het niet in de Bijbelse setting. De herder liep juist achter zijn kudde aan. Zo overziet hij al zijn schapen. Bij ons loopt de herder voorop, omdat hij wordt geassisteerd door een of meerdere herdershonden. De herder in ons beeld houd overzicht over zijn kudde. Als hij ziet dat zijn kudde klem loopt, omdat zij op doornen en distels stuiten, steekt hij zijn staf uit en baant hij de weg. Dan roept hij ze en laat ze passeren. Zo leidt de Heere zijn kudde ook. Hij kent het land waar Hij ons doorheen leidt. Hij zal het beste voor ons zoeken. Maar om in de grazige groene weide te komen en verkwikt te worden aan de stromen van levend water en daar in vrede neer te liggen, moeten we soms door een donker dal. Dan moeten we dor en doods land oversteken, om het beste te ontvangen. Hij leidt ons wel naar het beste toe, maar dat betekend niet dat wij altijd over de gebaande wegen gaan. De Heere weet wat voor jou en mij het beste is en zal altijd het beste voor ons zoeken. Maar dat betekend niet dat als je Zijn kind mag zijn en tot Zijn kudde mag behoren dat je weg over rozen gaat. Dan kan de roos het beeld van liefde zijn en de meest gewilde bloem op aarde, maar wie denkt dat zijn weg over rozen zal gaan, vergeet dat het grootste deel van een roos bestaat uit een steel met dorens. Zo is het ook als we onze weg met God gaan. Sommige hebben een vrij ongecompliceerd leven, maar de realiteit is vaker dat de weg van Gods kinderen niet de eenvoudigste weg is. Zij hebben vaak te kampen met tegenslagen. Maar hoe heerlijk dat wij dan geen Herder hebben die ons achter Zijn rug heeft lopen, maar al Zijn schapen overziet en ziet als jij klem loopt. Hij ziet als dorens en distels je pad blokkeren. Misschien ben jij wel voor de kudde uitgesprongen en moest jij als eerste ontdekken dat de weg geblokkeerd werd, omdat jij met je lammetjes gedrag midden in de bramenstruiken bent gesprongen. Dan zoekt Hij je op en bevrijd je met Zijn staf verwijderd Hij de takken waar je in verstrikt bent geraakt en baant daarna het pad voor heel Zijn kudde. En ja, dan kan je weer opgelucht adem halen. Helaas is vaak wel de praktijk dat er dorens achterblijven in je vacht en vlees. Daar zul je mee door moeten lopen, zolang de kudde in beweging is. Maar meestal zal de Goede Herder als je in grazige weide bent gekomen, ook neerknielen en liefdevol de dorens uit je vlees trekken. Opnieuw doet dat pijn, maar Hij bevrijdt je en geneest je in Zijn liefde. 

De staf heeft echter ook een andere kant, namelijk de onderkant. Mogelijk denk je dat deze gewoon plat is, maar dit is niet het geval. De onderzijde van de herdersstaf is hol of er zit een schepje aan. Ook wel de kluut in Nederland genoemd. Kluut is het Oud-Nederlands en dialect voor kluit en nog eerder kloot. Als een schaap te ver is afgedwaald, kan de herder hem niet met zijn staf bereiken. In dat geval steekt hij de onderzijde van de staf in de aarde en met een welgemikte worp, gooit hij een kluitje zand of modder op het achterwerk van het afgedwaalde schaap. In een schok realiseerde het schaap dan dat hij de veiligheid van de kudde heeft verlaten en is afgedwaald. Schapen weten dat ze kwetsbaar zijn en zichzelf slecht uit de problemen kunnen helpen. Zelf kom ik van het platteland en als een tweede natuur kijk ik altijd vanuit de auto of als ik langs weilanden loop waar schapen zijn of er geen schaap is die op zijn rug ligt. Een schaap wil nog wel eens op zijn rug belanden en kan dan niet zelfstandig meer overeind komen. Als er niet tijdig iemand te hulp schiet, zal het schaap uiteindelijk stikken omdat het grootste lichaamsgewicht zijn luchttoevoer afknelt. Roofdieren hebben tevens de neiging om de buitenste schapen te grijpen en bij voorkeur degene die van de kudde zijn afgedwaald. Want breekt er paniek uit, dan wordt het chaos rond de prooi. Een schaap heeft de veiligheid van de kudde nodig. Denk daarom nooit dat je als christen thuis wel in je eentje kan geloven. Je heb een gemeente om je heen nodig. De Heere heeft nooit Zijn kinderen vergeleken met steenuilen of valken, maar altijd als kuddedieren. Niet omdat ze zich uniform moeten gaan gedragen, maar omdat ze elkaar nodig hebben, om op te groeien in het allerheiligste geloof. Zelfs Paulus moet de gemeenten aansporen om hem ook kritisch te behandelen en gelijkertijd oog te hebben voor zijn welzijn. Het ambt van een voorganger kan heel eenzaam zijn. Hij is namelijk de herder van een kudde en schapen verzorgen in het algemeen niet hun herder. Toch is het de kudde die hem zijn warmte en liefde moet geven. We moeten echter nooit vergeten dat voorgangers ook onderdeel zijn van Gods kudde en uiteindelijk als het puntje bij paaltje komt ook een schaap van de kudde zijn. Heb daarom je voorgangers lief en draag zorg voor hen. Verwacht niet van hen dat zij volmaakt zijn, maar dat zij net zo goed kwetsbare schapen zijn, die de onderlinge zorg behoeven. De houding van geestelijke hebben hier niet altijd aan bij gedragen. Maar dat komt ook omdat zij de herdersstaf als symbool van macht en verhevenheid zijn dragen. Maar zij zijn geen goden en koningen, maar nederige onder-herders.
 
De stok of roede
De herder draagt echter een tweede instrument en dat is de stok. De stok wordt ook wel een roede genoemd. Waarvoor dient die roede? Dat had meerdere functies. In de Bijbel lezen we regelmatig dat de roede van de Heere symbool staan voor Zijn slaande hand. Hij bestraft hiermee en corrigeerd hiermee. Maar daar moeten we een duidelijk onderscheid in maken. In de eerste plaats gebruikt de herder de stok een tikje mee op de billen van een ongehoorzaam schaap te geven. Hij slaat er niet mee, maar tikt het schaap aan zodat het schrikt en weer bij de les blijft. Zo geeft de Heere ons soms ook een corrigerende tik, als we ongehoorzaam zijn of dreigen af te dwalen. Een tik van Zijn stok horen we meestal niet graag over praten. Dat komt ook wel omdat een corrigerende tik in Nederland ondertussen taboe is geworden, ja zelfs strafbaar is. Toch zal niemand kunnen ontkennen dat een pedagogische tik op zijn tijd goed is. Maar dit mag nooit in woede zijn, want dan heb je jezelf niet meer in de hand. Bij een corrigerende tik, bepaal je vooraf bewust waar, hoe hard en hoe vaak je deze geeft. Je breng geen letsel toe en je laat je niet leiden door emotie. Zo zal de Heere Zijn volk niet in woede slaan of verwonden. Dat betekend niet dat Hij je nooit een tik zal geven, als je eigenwijs bent en de zonde boven het leven verkiest. 

Toch gebruikt de herder deze stok soms wel in woede en dat kan op tweeerlei wijze. Ten eerste gebruikt hij deze stok als een werpstok. Als er een roofdier op zijn kudde of een van zijn schapen afkomt, werpt hij hiermee naar het roofdier zodat het schrikt en zich uit de voeten maakt. Dit is effectief bij roofvogels en kleinere roofdieren. Maar als het een beer of een leeuw is die op de kudde afkomt, kan de herder deze gebruiken als een knuppel en vechtstok om het grote roofdier mee aan te vallen. Zo lezen we regelmatig over Gods roede over de heidenvolken in de profetieen. Ja, we lezen zelfs van een ijzeren roede waarmee Hij de volkeren zal slaan en tuchtigen. De Heere accepteerde niet dat ook maar een van Zijn schapen wordt beschadigd door een buitenstaande. Hij laat niet toe dat er ook maar 1 uit Zijn kudde zal worden geroofd. In tegenstelling tot een natuurlijke schaapskudde, is het onmogelijk dat er ook maar ooit 1 uit Zijn handen wordt geroofd. Dit brute wapen dat kan doden en verwonden, is ook tot troost voor Zijn schapen, zodat we mogen weten dat Hij altijd voor ons zal strijden en overwinnen zal.

Maar de roede had nog een functie en deze is meer voorbehouden aan de Joodse herders. Als de tijd van het offer was aangebroken, werd de tiende van alles aan de Heere gegeven. Als die tijd was aangebroken nam de herder een bak met kleurstof en deed hij aan de stok een doek of een bundeltje kruiden, zoals hysop en doopte hij de roede in de bak met kleurstof. En elke 10e schaap dat hem passeerde kreeg een stip op zijn achterste of rug. Nu dacht ik als kind dat dit in Nederland ook gebeurde omdat ik schapen zag met kleurstof op hun vacht. Maar dit heeft een andere functie. Dit komt omdat de rammen een stempel dragen. Als zij een schaap hebben gedekt is het door de kleur zichtbaar van welke ram ze waarschijnlijk zijn bevrucht. Maar dat terzijde. De Heere Jezus spreekt op een gegeven moment ook over schapen die nog van deze stal zijn. Dat betekend dat dus niet alle schapen tot Zijn kudde behoren. Ook hierin ligt een geestelijk beeld opgesloten. Een herder mocht bij het tienen van de kudde geen onderscheid maken. Hij kon niet zeggen ik kies de slechtste schapen uit, als hij het niet zo op had met God en Zijn dienst. Evenmin mocht een vrome herder de beste schapen selecteren voor Zijn God. Zonder voorkeur ontving God de tiende. Evenzo zal Hij Zich een gemeente verzamelen uit de mensen, zonder aanziens des persoons. Of je nu een mooi sterk en glanzend wit schaap bent of een mager gevlekt scharminkel met een ongelijke vacht en een kreupel pootje, de Herder zal verkiezen die verkozen moet worden. Zo zal de Heere ook geen onderscheid maken. Hij zal liefhebben een ieder die tot Zijn kudde behoord, maar Hij zal evenmin rusten tot het laatste schaap aan Zijn kudde is toegedaan. Hij heeft je lief zoals je bent, ongeacht je verleden, heden of toekomst. Straks op die grote dag zal alleen tellen of jij Zijn merkteken zult dragen. 
 
De troost
In het laatste deel van de tekst lezen we dat deze stok en staf vertroosten. Het woordje wat hier in het Hebreeuws staat is Nacham en laat zich niet in een enkel woord vertalen. Het betekend letterlijk: Medelijden, smart lijden en berouw. Troost zit dus niet zo zeer in het handelen van de Herder der Liefde, maar in Zijn medeleven. De Heere zoekt Zijn kinderen op en Zijn opzoekende liefde kan niet anders worden beantwoord dan met berouw over onze zonden. Als wij door onze dwaasheden zijn verwond of door de bitterheid van de vijand, om het eenvoudige feit dat je tot de kudde van de Goede Herder behoor, dan is wordt er smart geleden. Soms kan dit een intens diepe en bittere smart. En zit de troost dan in dat Hij het schaapje over zijn bolletje aait? Dat doet Hij vast, maar de troost zit het in dat Hij die diepe smart zelf ondervind. Hij heeft in de puurste zin van het woord: Medelijden. Hij lijdt jouw pijn. Jesaja zegt: De smart die ons de vrede aanbrengt, was op Hem en door Zijn striemen is ons genezing geworden. Wij dwaalde alle als schapen en keerde ons een ieder tot onze eigen weg. En toch zocht Hij ons met de diepste medelijden op. Elke schram, doorn, paniekaanval en traan doorleefd Hij, terwijl Hij je zoekt, opraapt en liefdevol op Zijn schouders draagt en feest viert als Hij je thuisbrengt. Ken jij zo’n Herder? Behoor jij tot die kudde? Dan kan het niet anders dan dat je de Herder persoonlijk heb leren kennen. Dan kan Hij geen vreemde van je Zijn. Dan zul je Zijn stem niet alleen verstaan, maar ook kennen en herkennen. Hij kent al Zijn schapen bij naam. Dat is de troost van Gods Volk. Dat is de troost waarover David als psalmist over spreekt. David heeft deze psalm vermoedelijk geschreven, nog in de tijd dat hij geen koning of legerleider was, maar nog een eenvoudige herdersjongen. Als kind zwierf ik graag buiten rond. Ik was jaloers op David die met zijn kudde buiten in het veld rondzwierf terwijl op stille tijden zijn harp nam en een lied voor de Heere zijn God zong en maakte. Diep uit het hart, omdat hij doorleefde wat hij elke dag met eigen ogen zag. De eenvoudige herdersjongen die desondanks niet bepaald een doetje was, maar beren en leeuwen bevocht omwille van zijn schapen. Zo strijd Jezus Christus dag en nacht voor Zijn kudde, totdat elk schaap veilig Thuis zal zijn gekomen. Ook al gaat je weg door een donker en duisterdal, Hij is met en bij je. Heb je zo’n duister dal wel eens gevisualiseerd. Letterlijk een nauwe kloof in het Hebreeuws. Een nauwe kloof met overhellende wanden, zodat het zonlicht nauwelijks binnendringt, terwijl dodelijke geesten als zwarte schimmen om je zweven en het koude zweet op je rug staat. En terwijl jij het uitschreeuwt zal de Goede Herder Zijn staf naar je uitsteken en je optrekken uit de diepte en in het Licht plaatsen. Hij neemt je mee naar Huis, waar Hij je geen pakslaag geeft omdat je zo slecht bent geweest en Hij zich in het gevaar heeft moeten storten voor jou. Hij klaagt niet als Hij zelf overdekt met wonden samen met jou Thuis komt. Maar Hij richt een feestmaal aan, om je behoud te vieren. Dat is onvoorwaardelijke liefde of niet? Amen

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Chat openen
1
Kunnen we je helpen?
Scan de code
Hallo 👋
Kunnen we je helpen? Je kunt makkelijk via Whats App met ons communiceren, op bijna elk moment van de dag. Het maakt niet uit waarover.