Zij baarde haar eerstgeboren Zoon

En het geschiedde, toen zij daar waren, dat de dagen werden vervuld dat zij baren zou, en zij baarde haar eerstgeboren Zoon, wikkelde Hem in doeken en legde Hem in de kribbe, omdat er geen plaats was in de herberg. Lukas 2:6-7

Inleiding

Onze tekst is de meest uitgebreide beschrijving van Jezus‘ geboorte. Op een gemiddeld eenvoudig geboortekaartje staat al meer vermeld, dan de beschrijving van de allergrootste en opzienbarende geboorte aller tijden! Markus begint pas 30 jaar later in de geschiedenis met schrijven, omdat hij alleen de verhalen van Petrus op papier had gezet en Petrus dus ook niets kon melden over die eerste 30 jaren.  En blijkbaar heeft de Heere Jezus hier zelf dus ook geen aandacht aan besteed bij Zijn 12 vrienden. Mattheus brengt het Markus Evangelie op orde door het in een betere chronologische volgorde te zetten en aan te vullen met getuigenissen die hij zelf heeft gezien en gehoord. Hij was de eerste getuigen die ging schrijven en hij meld het nog korter dan Lukas: En als zij haar eerstgeboren Zoon gebaard had, gaf hij Hem de naam Jezus[1]. Johannes meld helemaal niets over de geboorte en start eveneens 30 jaar later, behalve dat Hij dan op poëtische wijze beschrijft met welk doel Jezus op aarde kwam en hoe Hij niet werd ontvangen. Zijn komst op aarde was in alles eenvoudig, behalve dat buiten een legioen engelen neerdaalt en begint te zingen: Ere zij God in de hoge en vrede op aarde in de mensen een welbehagen[2].

Zekerheid van het Woord

Zoals jullie weten van mij zijn bijbelteksten vaak niet zo zwart-wit in de Nederlandse taal als dat het lijkt, wanneer we kijken naar het Hebreeuws of Grieks. Ook wel de grondtalen genoemd. Maar de geboorte van Christus vormt hierop een vrij bizarre uitzondering. Geen enkel woord in de beschrijving van Zijn geboorte kan anders worden uitgelegd dan wat er voor onze neus staat. Daar is geen enkele interpretatie of misinterpretatie mogelijk. Dit zegt mij heel veel. Jezus‘ geboorte kan geen punt van discussie zijn. Ik heb zondag besproken dat er veel discussie rond het tijdstip van deze geboorte is, hoewel dit niet nodig zou moeten zijn. 

De vervulling van tijd en omstandigheden

Ga nu even mee in gedachten. Jozef krijgt een oproep om zich te melden in Bethlehem met zijn gezin voor registratie voor belastingen. Een van de vele censussen die werden gehouden. Echter Augustus besloot anders te werk te gaan dan al zijn voorgangers. Zijn voorgangers wilde alleen weten hoeveel mannen er waren en waar ze te vinden waren. Maar Augustus gaat een uitzondering maken en wil ook weten hoeveel vrouwen en kinderen er in zijn verse keizerrijk zijn. En daar zien we een wonderlijk ingrijpen van Gods zijde. Als Augustus de logische lijn van zijn voorgangers had gevolgd, was Jozef alleen naar Bethlehem gegaan en was Maria thuis bevallen in Nazareth. Maar de profeet had gezegt: En u, Bethlehem-Efratha, al bent u klein om te zijn onder de duizenden van Juda, uit u zal Mij voortkomen Die een Heerser zal zijn in Israël. Zijn oorsprongen zijn van oudsher, van eeuwige dagen af. Daarom zal Hij hen overgeven tot de tijd dat zij die baren zal, gebaard heeft. Dan zal de rest van Zijn broeders zich bekeren, met de Israëlieten. Hij zal staan en hen weiden in de kracht van de HEERE, in de majesteit van de Naam van de HEERE, Zijn God. Zij zullen veilig wonen, want nu zal Hij groot zijn tot aan de einden van de aarde[3].  De God der Eeuwen had bepaald dat niet Jozef, maar specifiek Maria tot de exacte tijd was aangebroken. Hou voor ogen dat Lukas een arts was en geen schriftgeleerde, zodat hij alles precies in elkaar zou kunnen passen. Dat zien we ook er regelmatig globaal en niet heel exact delen uit de profeten citeert en dan er bij meld dat hij weet dat hier een profetie wordt vervuld. Daar was hij zich hier blijkbaar helemaal niet van bewust, mogelijk kende hij dus de woorden van de profeet Micha geen eens, in tegenstelling tot Mattheus die een Hellenistische Jood was. Nu had Gods Geest Augustus gedachten gestuurd om een verandering aan te brengen, om een onbeduidend meisje uit Nazareth, uit het Galilea der Heidenen, hoogzwanger in Bethlehem te laten bevallen. Vervolgens leidt de Heilige Geest Lukas pen, zodat hij de bepalende sleutelwoorden zou schrijven. Hij had kunnen schrijven: En het gebeurde toen zij daar waren dat zij haar eerstgeboren Zoon baarde. Maar dat deed hij niet, hij gebruikt een uitgebreide zin daarvoor Als de dagen werden vervuld dat zij baren zou, baarde zij haar eerstgeboren Zoon… en Micha zei tot de tijd dat zij baren zou. Jezus zou pas worden geboren als de tijd was vol geworden. Jezus werd geen seconde te vroeg geboren, maar op het ultieme moment, het moment suprême. Alle voorbereidingen in de tijd moeten is zijn vervuld. Zelfs de maat en straf van de zonden van Israel moest eerst vol worden. Ook het lijden door onderdrukking moest het toppunt hebben bereikt. 

De volheid van de duisternis

De duisternis zelve moest eerst volledig pikzwart zijn geworden. De nacht van vandaag werd al in de Germaanse tijd gezien als de langste nacht, de duisterste dag van het jaar. Metreologisch klopt dit niet helemaal, maar dat kon je ze toen niet aanrekenen. En op dit moment werd de duisternis op aarde het grootst. In de heidense traditie werden in deze nacht grote vuren ontstoken om de duisternis te verjagen, maar alle symboliek ten spijt, de duisternis heeft nooit gesidderd voor al die vuren, offers, angst en feesten. Maar op dit moment suprême gebeurt er iets anders. In deze nacht breekt het Licht door, op het moment dat de duisternis op zijn hoogtepunt is gekomen en God heeft zorggedragen dat aan elke voorbereiding en profetie is voldaan. En als de tijd vervuld werd dat zij baren zou, baarde zij haar eerstgeboren Zoon. Halleluja. Op Gods tijd en niet op ons moment. Was het niet eenvoudiger geweest als Hij was gekomen op een moment dat Israel vol vreugde zich tot de Heere had bekeerd en zij Hem met vreugde hadden ontvangen? Nee. De Adventkaarsen blijven dag en nacht branden gedurende 4 weken. Maar regelmatig moet ik overdag als in de middag de zon op zijn felst is, kijken of ze nog wel branden, want het vlammetje is bijna onzichtbaar geworden. Maar gedurende de nacht verlichten die paar vlammetjes ruim de helft van mijn woonkamer. En dat zijn maar kleine vlammetjes. Maar Jezus kwam in het duisterste van de nacht. Niet als een vlammetje, maar als het Licht der Wereld schijnende in de duistere plaats. Het volk dat in de duisternis wandelt, zal een groot Licht zien. En zij die wonen in de schaduwen van de dood, overhen zal het Licht opgaan. 

De markering van de Schrift in het Licht

De allereerste tekst van het Eerste Verbond, na de aanhef en de aanvang van de wereldgeschiedenis is: En God sprak: Daar zij licht![4] En helemaal aan het einde van het Eerste Verbond meld Maleachi: Maar voor u die Mijn Naam vreest, zal de Zon der gerechtigheid opgaan en onder Zijn vleugels zal genezing zijn; en u zult naar buiten gaan en dartelen als kalveren uit de stal[5]. En het Tweede Verbond vangt aan meld de geboorte van het Licht der Wereld. En zo sluit Gods Woord en de wereldgeschiedenis er mee af: En daar zal geen nacht zijn, en zij hebben geen lamp en ook geen zonlicht nodig, want de Heere God verlicht hen. En zij zullen als koningen regeren in alle eeuwigheid. Ik ben de Wortel en het Nageslacht van David, de blinkende Morgenster. Ja, Ik kom spoedig. Amen[6] Gods Geest liet mij dit opeens beseffen toen ik de woorden van Jezus‘ komst aan het overdenken was. Besef dat geen van de schrijvers wist dat zijn boek of brief ooit het begin of het einde van het heilige Boek zouden worden. Mozes schreef het op, om de overdracht veilig te stellen. Maleachi schreef het alleen maar op als een profetie die hij ontving als een van de duizenden profeten in die paar eeuwen in Israel. Mattheus en Lukas schreven dit op als een getuigenverslag en hebben nooit kunnen bevroeden dat dit zou worden toegevoegd aan de boeken die zij kenden als Gods Woord, want het Tweede Verbond bestond nog niet. Het zelfde gold ook voor Johannes toen hij Jezus‘ eigen woorden moest opschrijven. Hij stuurde dit naar 7 gemeenten en wist niet dat dit over heel de aarde 2000 jaar lang zou worden gelezen totdat de geschiedenis van de aarde en haar duisternis vol is geworden. In deze donkere nacht is het Licht geboren! Ik werd stil van verwondering toen God hier Zijn vinger bij legde voor mijn ogen. Morgen zullen we zien dat er nog zo’n markering is in de Heilige Schrift.

Waarom we Kerst moeten vieren en traditie

Steeds meer christenen roepen dat we geen kerst mogen vieren. Vier het alsjeblieft met volle teugen! Dit is Gods vreugde, dat Zijn kinderen zich verblijden in het Licht. Denk je dat Hij zou willen dat we het als een van de vele verhalen zouden laten verworden? Het argument dat de eerste christenen dit niet vierde is natuurlijk grote onzin. Er was geen voltooide Schrift. Er stonden grote geestelijke leiders op als Vader Ambrosius, Augustinus, Athanasius, Franciscus van Assisi enzovoorts die alle sterke leiding in eenvoud gaven en waar wij goede tradities uit over hebben gehouden. Onbewust hebben zij soms ook aan het begin gestaan van verkeerde tradities die de kerk later heeft uitgebouwd tot schade van het volk, maar dat was mensenwerk. Veracht de tradities nooit! Tradities ontstaan omdat het mensen diep heeft geraakt en zij dit opnieuw willen ervaren. Het raakt harten omdat Gods Geest aan het werk gaat. Het enige wat wel bij tradities gedaan moet worden – en daar gaat het altijd fout – dat je steeds duidelijk moet maken waarom die traditie is gekomen. 

Bij mij staat er een kerstboom kaarslampjes en witte veren en engelen en in de piek een grote engel met uitgespreide vleugels en in zijn handen heb ik een lamp gemaakt. Of medechristenen het afwijzen of niet, dit is voor mij een bewust gekozen traditie. Het licht is in mijn huis zichtbaar gedurende de donkere weken voor en na kerst, omdat Jezus als Licht in de duisterste tijd kwam. Het is wit omdat wij een heilig en reine God hebben. De engel draagt het licht in zijn handen, omdat dit de boodschap is die zij brachten aan Zacharia, Maria, Jozef, de Herders en daarna aan Simeon en Anna en tot slot aan de Wijzen uit het Oosten. Niemand gaat mij dan overtuigen dat dit heidens is. Dit is traditie uit heilige bewust beleven. Vier dit feest met volle teugen. 

De Volheid des Tijds

De dagen dat Maria baren zou werden vol. Gewoon heel normaal de 9 maanden waren verstreken. Ze was uitgerekend. Maar ook de eerste helft van de wereldgeschiedenis was uitgerekend. De duisternis van deze eeuw of tijdsvak was vol geworden. En toen verscheen Jezus om het Licht in de duisternis te laten schijnen. En opnieuw nadere we het einde van de eeuw, van het tijdsvak van de geschiedenis. Even als in Jezus tijd zien we in een heel snel tempo de afgelopen twee jaar het kwaad groeien en de duisternis snel toenemen en dat zal de komende twee jaar nog sneller gaan. Net zo als de dagen nu heel snel korter werden en de uren zonlicht snel minderde, zo zal het ook nu zijn. En in het licht van Kerst (sorry, dit was geen bewuste woordspelling) hoeven wij die duisternis niet te vrezen. Maar ik waarschuw je wel! Gebruik je verstand. Nu de dagen kort zijn geworden, steek je ook eerder kaarsen aan en zet je lampen aan. Nu het koud is geworden, ga je – evenmin dat je in het donker ging zitten – wachten tot het zomer wordt, maar je zet de verwarming aan. Wees dan ook geen dwaas door in de huidige duisternis te menen hetzelfde te moeten doen, dan toen het lichter was in de voorgaande jaren. Neemt het duister toe, dan moeten we ook meer licht ontsteken in deze wereld. 

Een kerstfabel

Ooit kwam ik een keer in een Siberisch dorpje. Het was er steenkoud en het was een vreemd dorp om te zien. Normaal als je naar het centrum van een plaats ga, ga je naar het gezelligste deel van een stad of dorp. Maar hier was het anders. Alle huizen in het centrum waren overwoekerd met dode grijze planten. De deuren hingen scheef en half vergaan in de voordeuren en sneeuw lag in de portalen en en door de gebroken ruiten in de woonkamer. Nergens branden licht en uit geen schoorsteen kwam rook. Ik vroeg aan mijn gids waarom het daar zo kil oogde. Hij zei dat ik door het raam moest kijken en dat ik het zou begrijpen. En ja, ik begreep het ook al had ik het liever nooit gezien. In al die huizen lagen mensen doodgevroren op bed, of zaten als ijzige standbeelden in een gedoken en bevroren op de bank of hielden in een eeuwige greep aan tafel elkaars handen vast. Hoe meer we naar de buitenrand bewogen, hoe meer teken van leven ik zag, maar niets straalde ook maar positiviteit uit. Mensen zeiden niets en keken leeg uit hun ogen, alsof ze niets te verwachten hadden. Ik vroeg mijn gids: Waarom? Hij zij, iedereen die hier komt wonen weet dat hij vandaag of morgen in slaap valt en doodvriest, nadat hij pijnlijk eerst ledenmaten en gezinsleden is verloren. Maar waarom? Vroeg ik. Het antwoord was eenvoudig, niemand ontstak licht in zijn huis, gezin en leven. Niemand stak het vuur aan in de haard. Zij wachtte alleen maar tot het leven koud ten einde was gekomen. Maar, vroeg ik, is er dan nooit licht en warmte in dit dorp? Natuurlijk wel, zei mijn gids, elk jaar houden ze een processie met lampjes en dan lopen ze door de straat en steken ze op het plein een vuur aan en gaan dan naar huis. Verbijsterd zei ik: waarom blijven ze niet bij het vuur staan of doen dit in hun eigen huis? Mijn gids keek mij verbaasd aan en zei: Maar dat doet niemand hier. Het leven is nu eenmaal zo, dat moet je respecteren en omarmen. Ik ging verbijsterd naar huis en zal dit nooit meer uit mijn geheugen kunnen wissen.

Je begrijpt dat ik dit uit mijn duim zuig. Ik ben nooit verder dan tot de grens van Frankrijk geweest. Maar nu leef jij van nature in zo’n levenloos huisje. Als jij de Heere Jezus nooit in je leven echt ontvangen heb, maar je alleen verheugd voor een tijdje als ware of Hij in een processie voorbij is getrokken, dan ben je even dwaas en doe je als de inwoners van Bethlehem. Ondanks de tijdelijke vreugde zeg je dan ook: Geen plaats in mijn hart en geen plaats in mijn huis! Die vreugde geeft je wel voor even moed, maar met die vreugde sterf je alsnog een slaperige dood. Je voelt voor een tijdje pijn in dit leven, maar dat stopt wel. Je raakt verdoofd en wordt slaperig. Weet je hoe ze doodvriezen noemen? Ook genadige dood. Maar je hoeft geen genadige dood te sterven. Met Jezus zul vreugdevol leven in het licht en de warmte. Wees geen christen die weet hoe het zou moeten zijn en die bij regelmaat even geestelijke vreugde ervaart, maar steek de kaarsen en de haard aan! Dan zal je huis vervuld raken van licht en warmte. Daarin is leven! Dat is kerst. Daarom vieren we wel het feest van het licht. Dit is niet heidens, maar volledig bijbels. 

Oproep tot inkeer en aanbidding

Dus dan zingen we: „Komt alle te samen, jubelend van vreugde, kom nu ook kom nu naar Bethlehem. Ziet nu uw Vorst der engelen Heer is hier geboren, komst laten wij aanbidden!“ Val onder het zingen maar eens op je knieën en voel hoe de aanbidding in je hart toeneemt. Blijf niet zitten in je comfortabele stoel of bank, maar ga maar op je knieën voor je Koning. Hem behoort je hart toe. Schaam je niet dat dit vreemd is of ongemakkelijk. De woorden van dit lied ken je wel. Het Licht is geboren. Als wij in de duisternis wandelen, om welke reden dan ook, dan is het Licht niet in ons. 1 Johannes 2 Daarmee veroordeel ik je echt niet. Maar in liefde veroordeeld Gods Woord je en moedigd je aan om in het Licht te treden. Erken het dan gewoon, dat is niet erg. Er zitten vanavond en morgen kerken vol, met echt goed menende christenen die zich verheugen in het licht van de Heiland. Misschien brandde het Licht in je huis en was de warmte daar, maar is het langzaam uitgegaan toen het zomer werd en het vrolijke leven doorging, je vreugde vond met andere christenen, dingen deed waar niks mis mee is en langzamerhand werd het kouder en het najaar kwam, de regen kwam in je leven, maar je vergat om de verwarming weer aan te zetten en het licht te ontsteken. Misschien was je te zuinig en deed je het alleen op het moment dat je iets moest zoeken. Dat is ook de reden, waarom bij mij de adventkaarsen dag en nacht blijven branden. Om dat bewust te zijn. Het is nu Kerstavond. We gaan dus niet treuren. We gaan niet negatief doen. Ik zeg dit alleen zodat je nu een bewuste keuze maakt als wij zingen: Komt alle te samen. Jubelend van vreugde! Kom nu o kom nu naar Bethlehem. Ziet nu je Koning , de Vorst der Engelen hier geboren. En dan knielen we neer met de woorden: Komt laten wij aanbidden!, gelijk gevolgd met het lied Ik kniel aan uwe kribbe neer en zingen staande: Ere zij God, zonder onderbreking. Ik sluit deze preek niet met amen af, maar laat dit uit jullie monden komen als je met besef deze liederen hebt gezongen en je verblijdt in je Heiland, je Verlosser, je Messias, je Christus, je Immanuel: Komt laten wij aanbidden!

{youtube}https://youtu.be/EU72O83vixM{/youtube}

{youtube}https://youtu.be/a7aqnhc0xf0{/youtube}

{youtube}https://youtu.be/-m2gxOU7vX4{/youtube}

Uitgeleide

Gaat henen in de naam van de Vader de heerser van het heelal
Gaat henen in de nederigheid van de Zoon geboren in een stal
Gaat henen in de Heilige Geest die vrede geven zal
Zo zegene Hij u en zal u behoeden tot de dag dat u Christus ontmoeten zal en wij voor eeuwig in vrede samen zullen zijn.

Amen

[1] Mattheus 1:25

[2] Lukas 2:14

[3] Micha 5:1-3

[4] Genesis 1:3

[5] Maleachi 4:2

[6] Openbaring 22:5, 16, 20