Het verhaal van de Wijzen uit het Oosten is voor veel mensen bekend. Toch roept het veel vragen op. Wie waren de Wijzen uit het Oosten? Wat was de Kerstster? Waarom speelt het onderwerp Licht zo’n grote rol? Wat is nu de betekenis of nut van dit verhaal? Goede en belangrijke vragen. Vandaag neem ik jullie mee en hoop dat het je geloof zal voeden als ook leerzaam zal zijn. Kerst draait om de geboorte van Jezus, dan moet Hij ook centraal staan.
Het zijn door de eeuwen heel wat critici’s geweest die de betrouwbaarheid van de Evangelieën en de Bijbel als Gods Woord in twijfel hebben getrokken. Binnen de kerk en buiten de kerk. Dat is van alle tijden. Maar de grootste groei hiervan vind tegenwoordig plaats in de kerk. En dat is zorgelijk. Wat mij keer op keer opvalt is dat dit ‘geleerden’ zijn die ronduit dom lijken te zijn of een totaal gebrek hebben aan begrijpend lezen. Het kerstverhaal en lijdensverhaal is vooral omgeven van deze kritiek. En in het verhaal van deze 2e Kerstdag vooral als het gaat bij het verhaal van de Wijze uit het Oosten, om Jezus geboorteplaats.
Kritiek en Inleiding op het verhaal De Wijze uit het Oosten
Bethlehem, Nazareth of Kapernaüm
Critici zeggen: Markus zegt dat Jezus in Nazareth is geboren en Mattheus wil dit jaren later rechttrekken, zodat het voor de Joden aannemelijk wordt dat Jezus wel de Messias was, door te zeggen dat Hij uit Bethlehem kwam. En hij gaat er opeens een bizar verhaal bij verzinnen over de Wijze, om de vlucht naar Egypte te kunnen gebruiken voor een extra onderstreping dat Jezus in de profetieën past. Dan komt Lukas en die wil het gaan verfraaien om er magische verhalen omheen te gaan bouwen, zodat het aansluit bij de Grieken die dol zijn op de fameuze godenverhalen. Johannes wil Hem vervolgens passen in Jesaja’s profetie dat Hij uit het land van Zebulon kwam. Nou dan kunnen ze niet lezen. Markus zegt dat Jezus aan het begin van zijn omwandeling op aarde, toen Hij 30 was, uit Nazareth kwam, waar zijn ouders zijn gaan wonen toen Jezus een kleuter was en uit Egypte terug kwam. En kort daarna is Hij verhuist naar een woning aan het Meer van Gallilea in Kapernaüm.
Geen twee Messiassen
Daar is dus niks spannends aan. Evenmin geeft dit ruimte voor de theorie dat er 2 kindjes zijn geboren uit 2 verschillende Maria’s: 1 in Nazareth en 1 in Bethlehem, waarvan één van de kindjes jong zou zijn gestorven. Ik ben in het ziekenhuis in Amersfoort geboren, opgegroeid in Leusden en later verhuist naar Amersfoort, Culemborg, Molenpolder en ten slotte naar Nieuwerkerk aan den IJssel. Er is dus helemaal geen sprake van fouten, misleiding of tegenspraak.
Van Efratha naar Bethlehem
Laten we daarom terugkeren naar Bethlehem. Tijdens de geboorte van Jezus was er geen plaats in Bethlehem, waardoor de bevalling in een stal plaatsvond op een aanzienlijke afstand van het het stadje in de velden van Efratha. Mogelijk hadden ze nog naar een naburige plaats willen reizen, maar was dit niet haalbaar, waardoor ze zijn uitgeweken naar een stal op de route. We weten dat niet. Maar in de stal zijn ze niet gebleven, maar hebben een huis of een kamer kunnen kopen of huren in de stad, waar het Kindje Jezus kon opgroeien en Jozef voor brood op de plank kon zorgen.
De Wijzen uit het Oosten
De Wijzen uit het Oosten en Psalm 72
Wie waren die Wijzen uit het Oosten? Meestal wordt dit gekoppeld aan Psalm 72:10-11, waar wordt gesproken over de koningen van Tarsis, Scheba en Sheba, dat die zullen komen en zich neerbuigen. Daarnaast baseren ze dit op Jesaja 40:1-12. Hier wordt ook gesproken over goud en wierook en over 3 nakomelingen van Abraham die zullen komen en aanbidden. Hoewel dit de meest gehanteerde verklaring is, wijs ik dit resoluut van de hand, want de Wijzen kwamen uit het Oosten. Tarsis ligt in het westen en Scheba was het land van de Sabeeërs in Zuid-Arabië en Seba is dezelfde plaatsduiding, wat ter onderscheid voor de hoofdstad vermoedelijk werd gebruikt. Daarnaast is dit een psalm voor Salomo zowel met Tarsis als Scheba onderhield Salomo banden.
Hoeveel Wijzen uit het Oosten waren er?
De Katholieke traditie hebben hier 3 koningen van gemaakt elk uit het geslacht van Sem, Cham en Jafeth. Het aantal 3 is weer gekozen op basis van Psalm 72, maar is pas eeuwen en eeuwen later op de proppen gekomen. Er wordt geredeneerd dat er in Psalm 72 drie plaatsen worden genoemd. Daar vallen er 2 dus al van samen. Verder zegt men: Er waren 3 geschenken: Goud, wierook en mirre. Maar dat heeft net zo goed in 1 kistje kunnen zitten of hadden meerdere dezelfde soorten geschenken mee, wat niet gek is als je bedenkt dat goud een betaalmiddel is. Het is niet meer dan een mooi symbolisch verhaal, wat de kern van kerst wil overbrengen. Verder werd er in de plaatsen die in de verschillende tradities zich voordoen geen sterrenkundige scholen of instituten aangetroffen.
Micha als leidraad
We kunnen gewoon de Bijbel ter hand nemen en gaan naar de bekende Kerstprofetie van Micha, die traditiegetrouw met Kerst wordt voorgelezen:
En u, Bethlehem-Efratha, al bent u klein om te zijn onder de duizenden van Juda, uit u zal Mij voortkomen Die een Heerser zal zijn in Israël. Zijn oorsprongen zijn van oudsher, van eeuwige dagen af.
Micha 5:1
Hier stopt men dan vaak met citeren. Maar de tekst gaat verder en spreekt over Jezus geboorte en Zijn moeder Maria:
Daarom zal Hij hen overgeven tot de tijd dat zij die baren zal, gebaard heeft.
Micha 5:2
Dan zal de rest van Zijn broeders zich bekeren, met de Israëlieten.
In Zijn leven wordt Jezus neergezet als een Herder en noemt zichzelf ook de Goede Herder en daar past het volgende vers ook bij:
Hij zal staan en hen weiden in de kracht van de HEERE, in de majesteit van de Naam van de HEERE, Zijn God. Zij zullen veilig wonen, want nu zal Hij groot zijn
Micha 5:3
tot aan de einden van de aarde.
Jesaja had voorzegt dat de Messias de Vredevorst zou zijn en dat voorzegt Micha ook in het vervolg. En dan noemt Micha gewoon dat er herders en vorsten zullen komen. Niet 3 maar 8, luister maar:
Hij zal Vrede zijn. Wanneer Assur in ons land zal komen en wanneer hij onze paleizen zal betreden, zullen wij tegen hem zeven herders doen opstaan
Micha 5:4
en acht vorsten uit de mensen.
De Wijzen uit het Oosten kwamen uit Parthia
En de Wijzen uit het Oosten, letterlijk magiërs, kwamen inderdaad uit het Oosten. Nu werden magiërs tot de adel gerekend en derhalve ook vorsten genoemd, daar ze vaak ook een politieke functie hadden. Waar lag Asur? Rond de Eufraat en de Tigris. Hoofdzakelijk het huidige Irak. Rond de jaartelling heten dit Parthia. Dit wordt eenmaal in de Bijbel aangehaald en wel in Handelingen 2:10, als er een opsomming wordt gegeven van de talen die men hoorde spreken op de Pinksterdag. Dit land werd bevolkt door Amorieten die daar naartoe waren getrokken. Straks zal blijken dat dit een heel belangrijk detail is.
De ster die de Wijzen uit het Oosten zagen
Dan komt vaak de vraag ook op: Welke ster hebben zij gezien? Met zekerheid is dit niet te zeggen, daar dit niet is beschreven. Desondanks kunnen we dit wel met zeer grote waarschijnlijkheid aangeven. In die tijd werden alle hemellichamen die geen zon of maan waren sterren genoemd. Dus ook planeten, asteroïden en kometen. We moeten dus breder dan sterren kijken. Rond Jezus’ geboorte stonden Jupiter en Saturnus voor elkaar. Dit noemen een conjunctie. Dit gebeurt ongeveer iedere 20 jaar.
Een uitzonderlijke conjunctie als Kerstster
Daar was dus niks opvallends aan zou je zeggen. Maar deze keer was het een bijzondere conjunctie daar deze 3x achter elkaar plaats vond. Als ik even onze huidige kalender aanhou voor het gemak, dan vond dit plaats op 29 mei, 29 september en 5 december. Dit verklaard waarom de Wijzen uit het Oosten de ster in Parthia hadden gezien, maar vervolgens in Jeruzalem moesten gaan vragen waar de Koning was geboren. Mattheus 2:1-2. Ze zagen de ster niet meer. Als zij horen dat de Messias in Bethlehem moet worden geboren, volgens Micha 5:1, vertrekken ze uit Jeruzalem en dan zien ze de ster opeens weer. Mattheus 2:10
De Wijzen uit het Oosten herkennen de profetie
Dan rijst bij mij een andere vraag op: Hoe konden ze dan weten dat dit duidde op Christus’ geboorte? Wel zoals ik al zij waren ze van oorsprong Amorieten. De Moabieten, waar Bileam toe behoorde, waren verwant aan de Amorieten, zowel in omgang als religieus. Het is dan ook begrijpelijk dat de Wijzen uit het Oosten hebben beschikt over de profetie van Bileam waar hij zegt:
Ik zal hem zien, maar niet nu;
Numeri 24:17
ik zal hem aanschouwen, maar niet van nabij.
Er zal een ster uit Jakob voortkomen,
er zal een scepter uit Israël opkomen;
Bileam zag Jezus op dat moment nog niet, maar wel in een profetisch vergezicht. Straks op de Dag des Oordeels zal hij Hem zeker wel zien. Hij zegt dat er een ster zal opkomen in Jakob. Een andere naam voor Jakob is Israël. En dan zegt hij dat er een scepter zal uit Israël zal opkomen. De scepter wordt gekoppeld aan Jakobs zegen over Juda als hij de komst van de Messias voorspeld met de woorden:
De scepter zal van Juda niet wijken en evenmin de heersersstaf van tussen zijn voeten, totdat Silo komt, en Hem zullen de volken gehoorzamen
Genesis 49:10
Silo was een aanduiding voor de Messias. Nu was er nog een andere reden om te veronderstellend dat Mozes in Numeri 24:17 sprak over de Messias. In de Thora-geschriften van de tijd van de Wijzen uit het Oosten, was scepter vertaald als Messias. Dus dan staat er er zal een Messias uit Israël opkomen.
Hoe wisten de Wijzen uit het Oosten waar ze moesten zijn?
Maar, zou je zeggen, dit kan op elke andere ster slaan. Inderdaad. Het is niet erg specifiek. De Wijzen uit het Oosten waren zoals gezegd magiërs die zich bezig hielden met sterrenkunde. Dit was een vak dat bestond uit astronomie en astrologie. Die twee waren destijds niet van elkaar gescheiden, net als dat in de oudheid theologie en filosofie niet van elkaar waren gescheiden. Nu moet je weten dat Jupiter in de sterrenkundige geschriften stond geduid als de opkomst van de wereldheerser. Het sterrenbeeld Vissen was het teken van de eindtijd. Saturnus was de ster van Palestina. Dus voor de Wijzen uit het Oosten was het nu een optelsom: De meest bijzondere conjunctie uit de geschiedenis duiden dat de Koning van de wereld was geboren, die de eindtijd zou inluiden en gevonden moest worden in Palestina. En he, Bileam had ook al gezegd dat er een Ster zou opgaan in Jakob en een Messias in Israël.
Daarbij moeten we niet vergeten dat de profeet Daniël het hoofd van de magiërs was in Babel en als een zeer invloedrijke leider in de geschiedenis van de astrologen werd gezien. Verder waren er veel Joden in Parthia blijven wonen en waren de Joodse geschriften daar bekend, zeker als we bedenkend dat de Joden vaak hoge functies destijds bekleden. Na de ballingschap bleven er ook sterke handelsbetrekkingen met Babel, wat uiteindelijk Parthia werd.
Samenvatting
We weten nu dus waar de Wijzen uit het Oosten vandaan kwamen: uit Parthia. We weten dat het er 8 waren en geen 3. Verder weten we nu waarom ze naar Israël kwamen. Ook begrijpen we nu waarom ze de ster de ene keer wel zagen en de andere keer niet. We weten zelfs hoe oud de Heere Jezus ongeveer was. (Mogelijk moeten we Kerst en Sinterklaas dus zelfs maar gaan omdraaien 😉 ) Maar nu komen we met kerst niet alleen bij elkaar om interessante weetjes te horen. Toch is het ook niet onbelangrijk, want hierin kunnen we zien hoe God de natuur, wetenschap en zelfs heidense kunsten gebruikt in Zijn plan met de wereld. Daarnaast geeft het je houvast in gesprekken waar de betrouwbaarheid van Gods Woord in het geding wordt gebracht.
De Kerstster het Licht der Wereld
Boven dit alles sluit ik niet uit dat God een bovennatuurlijk licht heeft gebruikt om de Wijzen uit het Oosten de weg te wijzen. Hoewel het één het ander niet uitsluit. Uiteindelijk is Jezus aangekondigd als het Licht der Wereld. Tekst Het Licht dat in de duisternis van de wereld heeft geschenen en de wereld heeft het niet begrepen. Johannes 1:x In het hoogst verheven visioen van Jezus Christus aan Johannes op Patmos maakt Hij zichzelf bekend als: Ik ben de lichtende Morgenster. Openbaringen 22:16 Zoals beloofd kom ik ook terug op Jesaja 60, want hoewel we geen praktische conclusies kunnen trekken uit deze profetie met betrekking tot het verhaal van de Wijzen uit het Oosten, daar dit over de terugkeer van Israël gaat, betekend niet dat in bomenlaan van de profetie geen belangrijke profetie in dit verband is opgenomen. Het hoofdstuk begint namelijk met de woorden:
Sta op, word verlicht, want uw Licht komt en de heerlijkheid van de HEERE gaat over u op.
Jesaja 40:1
Hier wordt wel degelijk ook gesproken over de komst van de Messias, over Jezus’ geboorte. Ik weet dit zeker omdat gelijk in het volgende vers wordt gesproken over de duisternis die over de wereld ligt. Wie zal dan niet denken aan de bekende profetische tekst die altijd met kerst wel langskomt:
Het volk dat in duisternis wandelt,
Jesaja 9:1
zal een groot licht zien.
Zij die wonen in het land van de schaduw van de dood,
over hen zal een licht schijnen.
Het Licht voor Israël én de Wereld
Sprak Jesaja in hoofdstuk 9 nog over de duisternis die over Israël lag en de verlossing door de Messias aangekondigd als een groot licht, nu in hoofdstuk 60 spreekt hij over de duisternis die over de gehele wereld ligt, met de belofte dat het Licht in de wereld komt. Let ook op de oproep: Sta op, wordt verlicht! Even als de Wijzen uit het Oosten moeten we gehoorzamen, opstaan en het Licht volgen en ons laten verlichten door dit Licht.
Er is in diverse kritiek op het kerstliedje dat zingt: ’t Kwam op de aarde voor ons allemaal. Zie dat dit helemaal niet nodig is! Het Licht kwam voor ons allemaal. Dat bevestigd Johannes toch duidelijk in zijn cryptische kerstverhaal in het eerste hoofdstuk van zijn Evangelie. Alleen niet iedereen zal gehoor geven aan de oproep: Sta op, wordt verlicht! Zelfs de zon is niet in staat de gehele aarde te verlichten. Nu is Jezus gekomen als de Morgenster en als Zon der Gerechtigheid. Maar wie het licht vermijd, zal geen baat hebben van het Licht. We hebben een keus om te gehoorzamen aan de oproep of om deze naast ons neer te leggen.
Jesaja en de Wijzen uit het Oosten & Het Licht
In deze profetie ligt een tweede paralel met het verhaal van de Wijze uit het Oosten, want Jesaja zegt:
De koningen zullen komen naar de glans van uw dageraad. Goud en wierook zullen zij aandragen, zij zullen de loffelijke daden van de HEERE boodschappen.
Jesaja 60:3b, Jesaja 60:6
De onvervulde profetie van de Kerstster
Maar nog is deze profetie niet ten volle vervuld. Lees Jesaja 60 vandaag nog eens door. Dan zul je zien dat hij eerst spreekt over de terugkeer uit ballingschap, in de tweede plaats over de geboorte en komst van Jezus en in de derde plaats over het oprichten van de heilsstaat, bij Jezus tweede komst, als Israël volledig zal worden hersteld, Jeruzalem het centrum van de wereld zal zijn en het werkelijk ‘vrede op aarde’ zal zijn.
Er zal niet meer gehoord worden van geweld in uw land, van verwoesting of rampen binnen uw grenzen, maar uw muren zult u noemen Heil, en uw poorten Lof. De zon zal voor u niet meer zijn tot een licht overdag en als een schijnsel zal u de maan niet verlichten, maar de HEERE zal voor u zijn tot een eeuwig licht en uw God tot uw sieraad. Uw zon zal niet meer ondergaan en uw maan zal zijn licht niet intrekken, want de HEERE zal voor u tot een eeuwig Licht zijn en aan de dagen van uw rouw zal een einde komen. Uw volk, zij allen zullen rechtvaardigen zijn, voor eeuwig zullen zij de aarde in bezit nemen.
Jesaja 60:18-21
De Kerstster bracht de Wijzen tot aanbidding
De ster bracht de Wijzen uit het Oosten naar de plaats van aanbidding. Zo zal Jezus ook jou naar de plaats van aanbidding brengen. De ster was een gids voor de Wijzen uit het Oosten. Het is net zoals jij in een toeristische plaats een gids kan volgen die je veilig naar alle belangrijke plaatsen leidt, zo deed dit Jezus dit ook. We hebben gezien dat Jozef een tsaddiek werd genoemd. We mogen dit Christus wel in met een hoofdletter zo noemen. Hij was waarlijk rechtvaardig en vroom en Zijn taak was volmaakt Zijn broeders tot God leiden. Als jij dan zo’n gids volg en besluit hem niet te volgen en je bestemming mis en in de problemen kom, is dat je eigen schuld en eigen keuze geweest. Zo is het ook met het volgen van de ware Kerstster, als je Hem niet wilt volgen, is dat jouw keuze. Een keuze met een desastreuse afloop. Net als bij een aardse gids ga je veel moois en betekenis missen in het leven, maar wat erger is: Je zult nooit de bestemming bereiken, het Huis van de Vader, waar eeuwig leven is.
De vreugde over de Kerstster
In het Kerstevangelie lezen we:
Toen zij de ster zagen, verheugden zij zich met zeer grote vreugde.
Mattheüs 2:10
Dat is de vreugde van Kerst. Dat is de kern van het Kerstfeest. Geen eten, drinken en weelde. Of erger kerstman, jingles, alcohol en hebzucht. Nee, kijk naar die Kerstster en verheug je met grote vreugde als je Jezus ziet. Kerst is echt geen Kerst geweest als je vandaag Jezus niet hebt gezien. Maak het feest vol, want Jezus wil gevonden worden. Ze hoefde niet te zoeken naar een donkere grot, maar de ster ging hun voor. De ster stond helder aan de hemel en was in Parthia te zien even zo goed als in Israël, ja hij was ook in Nederland te zien. Heb je dat wel eens gerealiseerd. Heel de wereld zag het, maar niet heel de wereld verheugde zich, omdat zij nooit van de betekenis hadden gehoord of er niet naar uitkeken. En het klopt dat het de Eindtijd in luidde. In deze tijd zal heel de wereld het Evangelie eerst horen, zodat ze weten waar ze naar uit moeten kijken.
Het Kerstevangelie wereldwijd
Vandaag klinkt over heel de wereld de kerstboodschap. Over heel de wereld zijn de kerken open, wordt het op TV en radio uitgezonden. Hoewel het voornamelijk wordt verdrongen door de wereldse invulling van Kerst, klinkt desondanks de ware Kerstboodschap over heel de wereld. Niet alleen de Wijze uit het Oosten zien vandaag de Kerstster, maar iedereen mag vandaag Jezus’ Ster zien opgaan. Daarom zei Jezus dat dat Hij pas zou terugkomen als het Evangelie over heel de aarde bekend zal zijn gemaakt. X Die tijd leven we nu in. Zijn komst is aanstaande in de hoedanigheid zoals Jesaja heeft aangekondigd.
De aanbidding en geschenken van de Wijzen uit het Oosten
Laat niet alleen Kerstvreugde jouw hart vervullen, want dat is niet genoeg, laten we doen wat de Wijzen uit het Oosten deden:
Toen zij in het huis kwamen, vonden zij het Kind met Maria, Zijn moeder, en zij vielen neer en aanbaden Het. Zij openden hun schatkisten en brachten Hem geschenken: goud en wierook en mirre.
Mattheüs 2:11
1e Aanbidding: Goud
Geef goud als koninklijk geschenk. Goud was kostbaar en betaalmiddel waarmee de belastingen werden betaald. Even als de geschenken mogen wij op drieërlei wijze aanbidden. In goud omdat Hij onze Koning is en wij Hem alles verschuldigd zijn. Hij heeft alles gegeven om Zijn onderdanen te redden. De eerste aanbidding is dus aanbidding omdat we het verschuldigd zijn en uit dankbaarheid. Dit is een universele aanbidding die ieder voor ieder mens, ware gelovige of niet, vanzelfsprekend zou moeten zijn. Het nalaten is net als belastingontduiking en misdaad.
2e Aanbidding: Wierrook
Wierrook werd geofferd op het reukofferaltaar, terwijl de priester in het Heilige diende. Dan was het volk buiten in stilte in gebed. Ik stel mij voor dat dit was als nu het gebed bij de Klaagmuur. Deze zomer voelde ik iets van die stille serene heiligheid in alle gebeden die opstegen naar Gods troon. Zo mogen wij ook in serene heiligheid en stilte God en Jezus aanbidden in geest en waarheid. Wierrook betekend letterlijk: Opstijgende rook. Hiervan zegt God dat de gebeden van de heiligen opstijgen als een liefelijke geur voor Gods aangezicht. Openbaring 8:3-4
3e Aanbidding: Mirre
Mirre werd gebruikt voor het maken van de heilige zalfolie. Hiermee erkende zij dat Jezus was de Christus, wat betekend de Gezalfde. Als iemand werd gezalfd ging dit gepaard met luid God loven en feestvieren. Dit is dan ook de 3e vorm van aanbidding. Laten we God met luide stem loven en met uitbundige feestvreugde. Wij zijn een erg ingetogen volk, in tegenstelling tot de Joden die elke gelegenheid aangrijpen om te zingen, klappen en te dansen voor God. Laten wij deze Kerstdagen dan ook uitbundig feestvieren met zingen, klappen en dansen voor God! Kom uit je comfortzone en geef God alle eer!
Amen
LICHT IN DE NACHT
Geef een reactie